Siedlce niepodległe

W końcu października 1918 roku, czyli w przededniu odzyskania niepodległości, na ziemiach polskich zaczęto tworzyć pierwsze struktury polskiej administracji wojskowej. Rolę terytorialnych organów władzy wojskowej zgodnie z rozkazem szefa Sztabu Generalnego 4 z 30 października 1918 roku spełniały początkowo trzy inspektoraty terenowe: I Warszawski Inspektorat Lokalny, II Kielecki Inspektorat Lokalny oraz III Lubelski Inspektorat Lokalny. W oparciu o rozkaz Szefa Sztabu Generalnego z 17 listopada 1918 inspektor warszawski był zwierzchnikiem dla między innymi II Okręgu Siedleckiego obejmującego tereny powiatów siedleckiego, sokołowskiego, węgrowskiego, mińsko-mazowieckiego, garwolińskiego i łukowskiego (komendantem II Okręgu Siedleckiego był ppłk Bolesław Jaźwiński), oraz XIV Okręgu Bialsko–Podlaskiego.

Na początku listopada 1918 r. przygotowano mobilizację oddziałów siedleckich struktur Polskiej Organizacji Wojskowej (POW). Okręg III,  do którego należały Siedlce, liczył około 1300 zaprzysiężonych członków oraz 400 współpracujących. 6 listopada 1918 r. ukazała się specjalna „Instrukcja dla Okręgu III – Siedlce” wydana przez Komendę Główną POW nakazująca przygotowanie do opanowania węzłów drogowych i kolejowych w Siedlcach, Łukowie, Kocku, Sokołowie, Nurze, Węgrowie, Liwie i Radzyniu. Wobec rozpoczęcia wycofania się Niemców z obszaru dawnego frontu wschodniego Okręg Siedlecki POW 10 listopada 1918 roku zarządził mobilizację na dzień następny, czyli 11 listopada. Zamierzano uwolnić więźniów, rozbroić Niemców i uwięzić niemieckiego gubernatora. Komendę nad siedlecką organizacją POW w sile 200 ludzi przejął od S. Ratyńskiego uwolniony z więzienia Władysław Horyd. 11 listopada siedleccy Peowiacy razem z członkami Milicji Miejskiej, kolejarzami i strażakami opanowali ważniejsze budynki publiczne w mieście: budynek poczty, urząd pocztowy, komendę miasta, więzienie oraz stację kolejową. Na zajętej stacji zaczęto zatrzymywać i rozbrajać przychodzące ze wschodu transporty Niemców.

11 listopada zajęto pałac Ogińskich, jednak niemiecki gubernator i starosta wcześniej zdążyli wyjechać z miasta. Rozbrojono także niemieckich wartowników. Komenda Okręgu Polskiej Organizacji Wojskowej opanowała pałac Ogińskich, a peowiackie plutony zajęły koszary niemieckie przy ulicy Warszawskiej (młyn Lewina przy dzisiejszej ul. 10 lutego 15,czyli budynki z białej cegły naprzeciwko naszej Szkoły) i magazyny. Niemieckie posterunki zostały zastąpione przez POW-iaków (10 osobowa drużyna rozbrajała Niemców jadących pociągami na zachód). Komendantem POW w Siedlcach został ppor. Tadeusz Górski–„Szary” (skrytobójczo zamordowany 16 listopada 1918 roku), a jego zastępcą ppor. Jerzy Nałęcz-Dylewski. 17 listopada do Siedlec przybyli, w celu podjęcia pertraktacji z niemieckim dowództwem w Brześciu,  przedstawiciele Komendy Naczelnej POW por. Antoni Minkowski i ppor. Adam Rudnicki. Rozmowy miały dotyczyć opuszczenia przez Niemców Podlasia. Dzień później negocjacje odbyły się w Łukowie. Brali w nich udział dowódca siedleckiego Okręgu POW Władysław Horyd, oraz dowódca Okręgu Wojskowego Polskiej Siły Zbrojnej płk Wacław Pażuś. Ustalono linię demarkacyjną, linię ewakuacyjną Niemców i zaprzestanie ataków na żołnierzy niemieckich przez członków POW. Siedlce zostały wyzwolone spod niemieckiej okupacji, ale linie kolejowe będące głównymi arteriami komunikacyjnymi regionu nadal znajdowały się w rękach niemieckich. Wycofywały się stamtąd dywizje armii cesarskiej z ziem Ukrainy i Wołynia. Obszar Południowego Podlasia, wschodniego Mazowsza i północna Lubelszczyzna zostały ostatecznie wyzwolone dopiero w lutym 1919 r. po zdobyciu twierdzy Brzeskiej przez regularne oddziały Wojska Polskiego. W oddziałach tych służyli żołnierze pułków utworzonych z południowo podlaskich oddziałów POW. W ślad za wycofującymi się do Prus Wschodnich niemieckimi żołnierzami kroczyła Armia Czerwona. Siedleccy Peowiacy niemal wszyscy zaciągnęli się do 22 pułku piechoty, wchodzącego w skład 9 Dywizji Piechoty z siedzibą w Siedlcach. Dywizja ta uczestniczyła w walkach o granice odrodzonej Rzeczypospolitej.

Źródło: R. Roguski, Południowe Podlasie w systemie obronnym Drugiej Rzeczypospolitej, maszynopis w posiadaniu autora, s. 84,86; M. J. Chromiński, Działalność III/IX okręgu Polskiej Organizacji Wojskowej (Siedlce) w latach 1914–1918 oraz jej wkład w powstanie i organizację 22 siedleckiego pułku piechoty, Rocznik Historyczny CAW, s. 95, 97 -  docplayer.pl, dostęp dnia 10 listopada 2021 r.

Z okazji Święta Niepodległości uczniowie klasy 2a o kierunku technik grafiki i poligrafii cyfrowej pod kierunkiem Pani Agnieszki Górzyńskiej przygotowali plakaty upamiętniające ten jakże ważny świąteczny dzień.